اثر کاتیون جیوه بر فعالیت آنزیم استیل کولین استراز غشای سلول عصبی در مغز ماهی

آبهای زمین همواره به وسیلهء آلاینده های مختلف آلوده می گردند. این آلاینده ها با تاثیر بر حیات آبزیان، زیانهای قابل توجهی را متوجه آنها و نیز مصرف کنندگان بعدی خواهد ساخت . پراکندگی زیاد فلزات سنگین در سطح زمین، مصرف بسیار آنها در زندگی روزمره و بویژه خصوصیات سمی این فلزات باعث گردیده که این گروه از فلزات مانند جیوه و ترکیبات آن از مهمترین آلاینده های زیست محیطی محسوب شوند. مشتقات آلکیله جیوه بویژه ترکیبات متیله و اتیله در لیپیدها به خوبی حل شده و در مقایسه با دیگر ترکیبات آلی جیوه، از درجهء سمیت بیشتری برخوردار است . این عنصر از نظر آثار سمی تاخیری و تنوع اختلالات حائز اهمیت است . با توجه به اینکه آنزیم استیل کولین استراز نقش مهمی را در هیدرولیز استیل کولین (یکی از ناقل های عصبی ناظم) در پایانهء عصبی و باز جذب کولین به خود اختصاص می دهد، لذا بر آن شدیم تا تاثیر کاتیون جیوه را با استفاده از نمک کلرید جیوه (hgcl2) بر فعالیت آنزیم استیل کولین استراز عشای سلول عصبی در سیناپتوزومهای مغز ماهی قزل آلای رنگین کمان) و سینتیک این اثر را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین با توجه به آلودگیهای اخیر آبهای گرم خلیج فارس با انواع فلزات سنگین مانند جیوه (براساس سنجش های انجام شده) اثر همزمان حرارت بر روند تاثیر جیوه در فعالیت آنزیم استیل کولین استراز در محیط invitro مورد بررسی قرار گرفت . در این بررسیها از غلظتهای میکرومولار کلرید جیوه (غلظتهای 0/3، 0/5، 0/6، 0/8 میکرومولار که باعث ایجاد اختلالات معنادار می گردید) به عنوان غلظت انتخابی استفاده شد. کاهش مشهود فعالیت آنزیم با غلظتهای میکرومولار جیوه، نمایانگر آثار بسیار سمی این عنصر بود. بررسیهای سینتیکی نشان داد که کاتیون جیوه یک مهارکننده غیررقابیت با ثابت بازدارندگی ki0/97um است . همچنین محاسبهء ضریب هیل (hill) بیانگر آن بود که کاتیون جیوه در محدودهء غلظتهای انتخابی فاقد اثر متعاون بر فعالیت آنزیم مذکور است . دمای بهینهء فعالیت آنزیم استیل کولین استراز غشایی در سیناپتوزومهای مغز ماهی در حدود 20 درجه سانتی گراد بود. همچنین با بررسی اثر حرارت بر عملکرد آنزیم ache در حضور غلظتهای مختلف جیوه، وجود یک ارتباط همیاری قدرتمند (synergism) بین جیوه و افزایش درجه حرارت را نشان می دهد، به طوریکه با افزایش درجه حرارت آثار غیرفعال کنندگی جیوه بر فعالیت آنزیم شدت یافته و آنزیم در بازهء زمانی کوچکتری در مقایسه با عدم افزایش درجه حرارت فعالیت خود را از دست می داد. حضور این آلاینده ها در محیط آبهای گرم آثار سمی بسیار شدیدتری را در مقایسه با آبهای سرد نشان می دهد.